Η Μονή της Κυρίας Ακρωτηριανής ή Μονή Τοπλού, ένα μοναστήρι με μεγάλη θρησκευτική, εθνική και κοινωνική προσφορά

Γράφει ο Mιχ. Γ. Καβουλάκης

Στο ανατολικό άκρο της Κρήτης μέσα σε γυμνό και πετρώδες υψίπεδο, σε απόσταση 91 χιλιομέτρων από τον Άγιο Νικόλαο, είναι κτισμένη η Μονή της Κυρίας Ακρωτηριανής ή Μονή Τοπλού.

Είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά και ιστορικά μοναστήρια της Κρήτης, επιβλητικό, με τον τετράγωνο περίπου όγκο του και το υπερύψηλο κωδωνοστάσιό του.

Το όνομα Ακρωτηριανή είναι το επίσημο και απαντά σε πατριαρχικά σιγίλια των αρχών του 18ου αι., με τα οποία η Μονή καθίστατο σταυροπηγιακή, εξαρτώμενη απευθείας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Παλαιότερες μαρτυρίες του ονόματος υπάρχουν σε σφραγίδα του 15ου και 16ου αι., που δημοσιεύτηκε το 1884, σε έγγραφο του 1639 και σε άλλες σφραγίδες των ετών 1646 και 1660.

Η επωνυμία αυτή προέρχεται από το ακρωτήριο Σαμώνιο, το κοινώς λεγόμενο Κάβο Σίδερο από τον ναΐσκο του Αγίου Ισιδώρου, που βρίσκεται στο ακρότατο σημείο του ακρωτηρίου αυτού.

Η Μονή επί Τουρκοκρατίας ονομάστηκε Τοπλού, επειδή διέθετε κανόνι. Η τουρκική λέξη τοπ σημαίνει σφαίρα, βόλι και κατ’ επέκταση κανόνι.

Το πιο πιθανό είναι η ίδια η ενετική κυβέρνηση να παραχώρησε στους μοναχούς τηλεβόλο, γιατί θεωρούσε το μοναστήρι ως το ακραίο φυλάκιο της περιοχής κατά των Τούρκων.

Η ιστορία της Μονής αυτής χάνεται μέσα στον χρόνο. Δεν είναι γνωστό τι υπήρχε στον χώρο αυτόν, πριν από την άλωση της Κρήτης από τους Ενετούς.

Ορισμένοι ιστοριοδίφες, όπως ο Μ. Καταπότης, (Μύσων Δ’ 102 και Ε’ 48) πιστεύουν ότι η Μονή κτίσθηκε στη θέση παλαιότερης Μονής του Αγ. Ισιδώρου, που αναφέρει ο περιηγητής Buodelmonti το 1415 και η οποία καταστράφηκε πιθανόν από Τούρκους πειρατές και ανοικοδομήθηκε έπειτα κατά το φρουριακό σύστημα που επικρατούσε τότε, για να προστατεύεται από τις επιδρομές. Περισσότερα...

Πηγή:Πατρίς